समाजको बेकाबु चक्र विश्वास, सम्बन्ध र नैतिकताको पतन

- पदम केसी  

समाजको रूपरेखा कहिले थच्किन्छ भने कहिले तेर्सिन्छ। जब यसको संरचनात्मक मूल, जसमा विश्वास, सम्बन्ध र नैतिकता पर्न जान्छ, कमजोर हुँदै जान्छ, तब समाज विकृतिको बेकाबु चक्रमा फस्छ। यस लेखमा हामी यस्ता विकृति र समस्याहरूको परिक्षण गर्दै समाजको विकृत दिशा र त्यसका कारणहरूको विश्लेषण गर्नेछौं।

समाजको पहिलो र बलियो आधार भनेको विश्वास हो। विश्वास मात्रै मानिसका व्यक्तिगत र सामाजिक सम्बन्धलाई बलियो बनाउँछ। जब कुनै परिवारमा विश्वास टुट्छ, तब त्यसका प्रभाव समाजभर फैलिन्छ। पछिल्लो समय हाम्रो समाजमा धेरै जसो परिवारहरू विश्वासको संकट भोगिरहेका छन्। परदेश जानुअघि श्रीमान र श्रीमतीको सम्बन्ध भनेको विश्वास र प्रेमको एक सुदृढ कडी हो। तर जब श्रीमान परदेश जान्छन्, उनका असमयका लम्बे अनुपस्थितिले विश्वासको चुरोट जलाउँछ।

परदेशबाट फर्कने श्रीमानले घरमा न पाउने विश्वास, र श्रीमतीको नयाँ सम्बन्धको जन्म—यो परिस्थिति आज धेरै परिवारको कथा बनेको छ। जहाँ एकपक्षीय प्रेम र समर्पणका स्थानमा दुरदर्शन र प्रवृत्तिहरूले घरको दीवार भत्काउँछन्। यस प्रकारको विश्वासको अभावमा, परिवारहरू टुटेर बिखरिन्छन्, र समाजमा विकृतिको चक्र एक कदम अगाडि बढ्छ।

समाजमा आजकालको परिप्रेक्ष्यमा, सम्बन्धको महत्व निकै घट्दो अवस्थामा छ। जब विश्वास टुट्छ, तब सम्बन्ध पनि सँगै अस्तित्वबाट ओझेल पर्दछ। पारिवारिक सम्बन्ध, मित्रता र अन्य सामाजिक सम्बन्धहरू अब त्यति सहज र स्थिर छैनन्।

श्रीमानको परदेशी जीवन र घरको भावना बीचको दूरी, अझ बढी समस्याग्रस्त हुन्छ। एकतर्फी रूपले घरको आर्थिक दायित्व मात्र निभाउने प्रयास गर्दा, दुर दर्शन र प्रवृत्तिहरूको कारण श्रीमतीहरूले आफ्नो भावनात्मक आवश्यकता पूरा गर्न बाहिरका सम्बन्धहरू खोज्न थाल्छन्। यसले न केवल घरको सम्बन्धलाई, बरु समाजको नैतिकता र दृष्टिकोणलाई पनि धक्का पुर्याउँछ।

यस्तो सम्बन्धको पतनमा, नानी बाबुहरूको भविष्य संकटमा पर्छ। समाजका आधारभूत मूल्यहरू जब गुम्न थाल्छ, तब सामाजिक र व्यक्तिगत जीवनमा अस्थिरता फैलन्छ। समाजको अर्को महत्त्वपूर्ण स्तम्भ भनेको नैतिकता हो। यो भनेको समाजका व्यक्तिहरूले बनाएका प्राथमिक मूल्य र सिद्धान्तहरूको समुचित पालन हो। तर आजको समाजमा नैतिकता लगातार कमजोर हुँदै गएको छ।

शारीरिक र भावनात्मक सम्बन्धका मापदण्ड, प्रेमको परिभाषा र बलात्कारको निन्दा जस्ता नैतिक मूल्यहरू आजका दिनमा कहिलेकाहीं विस्मृतिका रूपमा परिणत भएका छन्। जहाँ एकतर्फी प्रेमको दृश्य बढ्दै जान्छ, त्यहाँ समाजका मूल्यहरूको ह्रास हुन्छ। यसले नैतिक पतनको बडो कडा प्रभाव पार्न थाल्छ।

अब समाजमा केहि कुरा बुझ्न नसक्ने अवस्था पैदा भएको छ—जहाँ हामी यस्ता घटनाहरूसँग आँखासम्म चिम्लेर बसेका छौं। प्रेम, विश्वास र नैतिकताको अवधारणामा विकृति आएको छ, जसले समाजको धारा परिवर्तित बनाएको छ।बालबालिकाहरू आजकाल असमय प्रेम र सम्बन्धका जालमा फसिरहेका छन्। ६/७ कक्षामा पढ्ने बालबालिकाहरू एकअर्कासँग बिना बाँच्न नसक्ने भावना व्यक्त गर्ने गरेका छन्। यी असमयका प्रेम सम्बन्धले बालबालिकाको भविष्यको रचनात्मकता र सामाजिक अस्तित्वमा गहिरो असर पार्छ।

विद्यालयहरू र अभिभावकहरूले अझै बालबालिकालाई यी संवेदनशील मुद्दाहरूको बारेमा सही शिक्षाबाट वञ्चित गर्दैछन्। जब समयमै सही शिक्षा र नैतिक मार्गदर्शन नदिइन्छ, बालबालिकाहरूको मानसिकता विकृत र कमजोर हुन्छ।

परिवर्तनको आवश्यक्ता
समाजको विकृति चाँडै समाधान गरिनु पर्दछ।

विश्वासको पुनर्निर्माण
पारिवारिक विश्वासलाई पुनः स्थापित गर्न आवश्यक छ। श्रीमान र श्रीमतीले आपसमा नियमित संवाद राख्नु र विश्वासको पुनर्निर्माण गर्नु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ।

सम्बन्धको सुधार
समाजका सम्बन्धहरूलाई थप संवेदनशील र बलियो बनाउनु पर्नेछ। पिँढी दर पिँढी बुढ्यौलीसमेत एकअर्कामा रहेको विश्वास र समझलाई कायम राख्नु धेरै महत्वपूर्ण छ।

नैतिक शिक्षा र मूल्यहरूको पुनः संस्थापन
समाजमा नैतिक शिक्षा र मूल्यहरूको पुनर्निर्माण जरुरी छ। विद्यालयहरूले नैतिक शिक्षा र मानव अधिकारहरूको विषयमा बालबालिकालाई सही शिक्षा दिनुपर्छ।

समाजको सही दिशा
आजको समाजको विकृति र पतन र केवल एउटा झल्को मात्र हो—त्यो विकृत चक्र जसले भविष्यको संरचनालाई संकटमा पुर्‍याउँछ। यसलाई तोड्नका लागि हामी सबैको सामूहिक प्रयास आवश्यक छ। जब हामी आफूलाई आत्मसात गर्दै सही मूल्य र विश्वासको पालना गर्न थाल्छौं, तब मात्रै हाम्रो समाज परिष्कृत र समृद्ध बन्न सक्छ।
यसको शुरुवात घरबाट, परिवारबाट, र समाजका सबै पाटोबाट गरिनु पर्दछ। एक सकारात्मक परिवर्तनले मात्र हामीलाई विकृतिको बेकाबु चक्रबाट मुक्त गर्न सक्छ।