ठमेल पर्यटन विकास परिषदका अध्यक्ष समिर गुरुङ यहि जेठ २५ गते हुने परिषदको निर्वाचनमा पुन उम्मेदवारी दिने तयारीमा छन् । एक कार्यकाल अध्यक्षको भूमिका निभाई सकेका गुरुङ पुन अध्यक्ष बन्ने मोहमा किन छन् ?
उनको जवाफ यस्तो छ–
ठमेल पर्यटन विकास परिषदमा विवाद गरेर प्रवेश गरेतापनि कार्यकाल सकिन लाग्यो, के–के गर्नुभयो ?
व्यक्तिगत होइन सामाजिक उपलब्धी हाँसिल गरेको महसुस गरेको छु । समाजसंग आधारित संस्था भएको कारण व्यक्ति भन्दा समाजलाई फाइदा हुनुपर्छ र हामी समाजलाई फाइदा हुने किसिमबाट अगाडी बढिरहेका छौँ ।
समाज भन्नाले कस्तो हो ? जस्तै ठमेल एउटा बनाइएको कृतिम शहर हो, तपाईं अध्यक्ष बनेपछि के योगदान भयो त ?
ठमेल कृतिम शहर नै हो । त्यहाँ विभिन्न किसिमका व्यवसायीक मानिसहरुको बसोबास छ । व्यवसायिक घरानाका मानिसहरुसंगै त्यहाँका स्थायी बासिन्दाहरु अझै बाँकी छन् । यसरी व्यवसायिक घराना र स्थानिय बासिन्दाहरुको संयुक्त रुप ठमेल विकास परिषद हो । यसबाट समस्त ठमेल समाजमा फाइदा भएको मैले महशुस गरेको छु ।
राजधानीको पनि राजधानी भनेर चिनिन्छ ठमेल तर अस्तव्यस्त पनि त्यस्तै छ होइन र ? रात्रिकालिन व्यवसायहरु संचालन हुने कुरा पनि कुरैमा सिमित छ । समाजमा फाइदा भयो भन्नुहुन्छ, यस्तो अस्तव्यस्ततामा फाइदा कसरी भयो ?
अस्तव्यस्त छ र त ठमेल भनिन्छ । ठमेललाई विश्वकै विचित्र शहर भन्न सकिन्छ । होटल, रेस्टुरेन्ट, हस्तकला, नाइट क्लव, मसाज सेन्टर एकै ठाउँमा हुँदैनन् तर ठमेलमा छ । सबै एकै ठाउँमा भएर अस्तव्यस्त भएको हो । संरचना भत्काएर भन्दा पनि यिनिहरुको उचित व्यवस्थापन गर्न सकियो भने अस्तव्यस्त ठमेललाई व्यवस्थित बनाउन सकिन्छ ।
कसरी व्यवस्थित गर्नुहुन्छ ? व्यवस्थापनको योजना कस्तो छ ?
मेरो नेतृत्व आइसकेपछि परिषदले राम्रा कामहरुको शुरुवात गरेको छ । हामीले ठमेलमा ढलको व्यवस्थापन गर्यौँ जुन राणाकालदेखि फेरिएको थिएन ।
ढलको व्यवस्थापन परिषदले नै गरेको हो ?
परिषद आफैले गर्ने भन्ने कुरा होइन । परिषद एउटा माध्यम हो । हामिले टोलटोलमा उपसमिति समेत निर्माण गरेका छौँ । राज्य अथवा महानगरपालिकाले टेण्डर आह्वान गर्छ । टेण्डर पाउने ठेकेदार, टेण्डर आह्वान गर्ने निकाय र टोलटोलका उपसमितिसंग बसेर कसरी काम गर्ने भन्ने कुरामा छलफल गर्छौँ । कुन समयमा विकास निर्माणका कामहरु गर्ने, कुन ढंगले गर्ने भन्ने विषयमा परिषदले मध्यस्तता मात्र गर्ने हो । ठमेल पर्यटकहरुको गन्तव्य भएको कारण विकास निर्माणका काम गर्दा अलि बिचार पुर्याउनुपर्छ ताकी अस्तव्यस्त नहोस् ।
ढल निर्माण काम सक्किनेबित्तिकै सडक कालोपत्रे गरियो र कालोपत्रे हुनासाथ सीसीटिभी जडानको काम सकियो । ढल निर्माण र सडक मर्मतमा महानगरले बजेट पठाएको हो र सीसीटिभी पर्यटन बोर्डको प्रोजेक्ट हो । निर्माण भइसकेका संरचनाहरुको संरक्षण गर्ने काम परिषदको हो ।
अर्को कुरा काठमाडौँ उपत्यका खानेपानी लिमिटेड र मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको कामहरुलाई फ्यासिलेट गरिरहेका छौँ । ठमेलको पर्यटन विकासका लागि भनेर राज्यले कुनैपनि रकमको व्यवस्था गरेको हुँदैन । राज्यले नदिएपछि ती सबैकुराको ब्यवस्थापन परिषदले नै गर्ने हो ।
राज्यले केही दिएन भन्नुहुन्छ, परिषद कसरी बाँचिरहेको छ त ?
परिषदमा अहिले १७ जना छौँ । शुरुमा १७ जनाबाट प्रतिव्यक्ति ५० हजार उठाएर एउटा कोष निर्माण गरेका थियौँ । हामीले नीजि कम्पनीहरुसंग सहकार्य गरेर प्रत्येक बर्ष स्ट्रिट फेस्टीबल गर्छौँ जसबापत सो नीजि कम्पनीहरुले प्रत्येक बर्ष १० लाखको दरले आर्थिक सहयोग गर्नुहुन्छ । विश्व पर्यटन दिवसमा राष्ट्रिय पर्यटन बोर्ड र महानगरपालिकाले पनि सहयोग गरेको थियो ।
यसअघिका बर्षहरुमा पर्यटन दिवसमा र्याली मात्र निकालिने चलन थियो तर यसपाली हामीले ठुलो कार्यक्रम नै गर्यौँ जसका लागि स्वर्गिय पर्यटनमन्त्री रविन्द्र अधिकारीले ठुलो सहयोग गर्नुभयो । स्टेज कार्यक्रममा विभिन्न जातजातिहरुको संस्कृती झल्किने गरि झाँकीहरु प्रस्तुत गरियो । उहाँ आफै दिनभरि कार्यक्रममा सहभागी हुनुभयो । बेलुका डिनर समेत ग्रहण गरेर जानुभयो । ठमेलको पर्यटन प्रवद्र्धनमा पुर्वमन्त्री स्वर्गिय रविन्द्र अधिकारीले महत्वपुर्ण भुमिका निर्वाह गर्नुभयो ।
मन्त्री आउनु र कार्यक्रम सफल हुनु मात्रै ठूलो कुरा हो र ?
कार्यक्रममा मन्त्रीज्यू आउनुभयो त्यसकारण सफल भएको भन्ने हुँदैन । राष्ट्रिय महत्वको कार्यक्रमलाई ठमेलमा ल्याउन सकियो त्यो सफलता हो । पर्यटन बोर्डमा मात्र सिमित रहेको कार्यक्रमलाई ठमेलसम्म ल्याउनु पनि त सफलता हो ।
अर्को कुरा ठमेलमा आउने पर्यटकहरुलाई स्वागत गर्ने र उनीहरुको आवश्यकताहरु अनुसार र मागअनुसारका उत्पादनहरुलाई वितरण गर्ने व्यवस्था पनि मिलाउनु पर्छ । रात्रिकालिन व्यवसायहरु मा नाइट क्लब मात्रै खोल्ने जुन प्रवृत्ति छन् त्यसलाई परिमार्जन गरेर पर्यटकका आवश्यकताहरु अनुसारका बजारहरु खोल्ने प्रक्रियाहरु अगाडी बढीरहेको छ ।
तात्कालिन गृहमन्त्री जनार्दन शर्मा ज्यूले ठमेल, दरबारमार्ग तथा पोखरा जस्ता पर्यटकिय स्थलहरुमा २४ सै घण्टा बजार खुलाउनपर्ने प्रस्ताव गरेका थिए । त्यसैलाई समातेर लविङ गरेका मात्र हौँ । तीन चार चरण वैठक समेत बस्यौँ । अन्त्यमा सिडिओ कार्यालयबाट आह्वान समेत गरिएको भएपनि अहिलेसम्म खुल्न सकेको छैन ।
ठमेल सुरक्षित र व्यवस्थित नभएको हुनाले रात्रिकालिन व्यवसायहरु शुरु हुन नसकेको हो कि ?
त्यस्तो होइन । ठमेल सुरक्षित छ । सुरक्षा व्यवस्थालाई थप कडाई बनाउने प्रवन्ध समेत मिलाइरहेका छौँ । केही गलत गतिविधि भने नियन्त्रणमा आउन सकेको छैन । ठमेलमा तेस्रो लिंगीहरु सडकमै देहव्यापार गरेको भेटिन्छ ।
सरकारले यति धेरै अधिकारहरु दिएका छन् उहाँहरुले पनि व्यवस्थित भएर आफ्नो काम गर्नुपर्ने हो तर मान्नुहुन्न । मैले पटकपटक उहाँहरुको अध्यक्ष संग भेटेर पनि कुरा गरे । तर, केही परिणाम आउन सकेको छैन । उहाँहरुलाई एउटा निश्चित स्थानमा आफ्नो व्यवसाय खोल्नुस बरु हामी सहयोग गर्छौँ तर बाटोबाटोमा नौटंकी नदेखाउनुस भनेका छौँ । आम्दानी गर्न सकिने योजनाहरु ल्याउनुहोस हामी सहयोग गर्छौँ तर बाटोमा देहव्यापार नगर्नुहोस् भनेका छौँ तर उहाँहरु सुन्नुहुन्न ।
ठमेल पर्यटन परिषदमा नेतृत्वमा आउनलाई जहिले विवाद हुन्छ । नेतृत्वमा अहिलेसम्म जो आए उनीहरुले ठमेलका व्यवसायीहरु त्यहाँका स्थानियहरुको विकास भन्दा आफ्नो दूनो सोझ्याउने काम गर्छ भनिन्छ नि । समाज विकास हो की व्यक्तिविकास हो ?
यो सत्य हो । तपाईँहरु टाढै बसेर भएपनि सहि मुल्यांकन गर्नुभएको रहेछ । ठमेल पर्यटन परिषद धेरै पुरानो संस्था हो । २०४७ सालमा स्थापना भएको हो । मैले पुराना फाइलहरु हेर्दा र परिषदको अहिलेसम्मको कामहरुको मुल्यांकन गर्दा मेरो नेतृत्वको टिमले गरेको जस्तो काम अरु कसैले गर्नै नसकेको रहेछ ।
तपाईँले त्यस्तो के गर्नुभयो जो अरुले अहिलेसम्म पनि गर्न सकेका थिएनन् ?
मैले पुर्वाधारको कुरा अघि पनि गरिसके । त्यसमा आर्थिक कुराहरु पनि जोडिन्छन् । भन्नलाई खर्बौँपतिको संस्था भनिन्छ तर संस्था पुरै खोक्रो भइसकेको हुन्छ । पहिले–पहिले आउनेहरुले संस्थामा एक सुका पनि नछोडि जान्थे । मेरो कार्यकालमा त कमसेकम विभिन्न किसिमबाट आर्थिक संकलन गर्ने र संस्थालाई आर्थिक हिसाबमा पनि मज्बुत बनाउने काम भएको छ ।
मैले विभिन्न स्किमहरुबाट पुगनपुग २० लाख त जम्मा गरेर राखिदिएको छु नि त । खर्च कम गर्नका लागि २ जना मात्रै कर्मचारी राखेका छौँ । एउटा कार्यलय सहयोगी र अर्को कार्यलय सचिव । अर्को आर्थिक भार भनेको ट्राफिकको घरभाडा पनि हामीले तिर्नुपर्छ । ट्राफिक हाम्रै कोअर्डिनेशनमा छ । सईसापको नेतृत्वमा कमसेकम २० जनाको कोटा छ उनीहरुको भार हामीले लिनुपर्छ । तर, काम भने उहाँहरु आफ्नै हिसाबले गर्नुहुन्छ ।
अर्को गर्व गर्न लायकको कुरा ठमेलभित्र सवारी साधन निषेध गरियो । तात्कालिन डिआइजी हालका प्रहरी महानिरिक्षक सर्वेन्द्र खनालसंग मिलेर हामीले सो कार्यक्रमलाई सम्पन्न गर्यौँ । अहिले डेढ बर्ष नाघ्यो सो कार्यक्रमले मान्यता पाएको । यसलाइ अझै व्यवस्थित बनाएर संचालन गर्न सक्यौँ भने ठमेल साँच्चिकै ठमेल हुने थियो ।
ठमेललाई सुव्यवस्थित बनाउन तपाइकोे राम्रो योगदान गरेको दावि छ । तर, चुनावको मुखमा सदस्यता थपेर फेरि चुनाव लड्न लाग्नुभएको छ भन्ने छ नि ?
चुनाव आउनुभन्दा करिब ६ महिना अघिदेखि अन्य साथिहरुले ३०० जनाको एउटा समुह तयार पारेका रहेछन् । आफ्नो अनुकुलको वातावरण बनाउनको लागि सो समुह तयार पारेको भनिएको थियो । तर, त्यो समुह निर्माणमा मेरो कुनै भुमिका छैन । उनीहरुले सो समुहलाई पनि सदस्यता दिनको लागि आग्रह गरेका थिए । मैले मेरो समितिको महासचिव र कार्यसमितिका अन्य साथिहरुसंग छलफल र सुझाव लिएँ । उहाँहरुले हुँदैन भन्नुभएको थियो ।
म परिषदको लागि मरिमेट्ने मान्छे । परिषदकै लागि भनेर व्यक्तिगत र पारिवारिक जीवन समेत त्याग गरेको छु । आफ्नो व्यक्तिगत व्यवसायलाई समेत तिलाञ्जली दिएर यहाँसम्म आएको हुँ । त्यतिबेला परिषदमा जोडिनका लागि सदस्यता शुल्क स्वरुप २२ सय लाग्दथ्यो । अन्य साथिहरुले जम्मा पारेको ३ सय जनाबाट करिब साँढे ६ लाख रुपैयाँ जम्मा हुन आउँथ्यो । ६ महिना चुनाव आउन बाँकी छ साधारण सभा पनि बाँकी भएको कारण म किन डराउने भन्ने सोच राखे । आर्थिक रुपले परिषदमा पनि केही रकम जोडिने भएपछि म किन पछि हट्ने भन्ने सोचे र सदस्य थप गरेको हुँ । यसमा मेरो कुनैपनि व्यक्तिगत स्वार्थ छैन । उहाँहरु जसले सो समुहलाई ल्याए उहाँहरुलाई मैले चेतावनी पनि दिएँ, ‘भोली दायाँवायाँ भयो भने जिम्मेवारी तपाईँहरुले लिनुपर्छ ।’
उपसमिति बनाउँदा पनि पहिलेको ट्रेण्ड अनुसार आ–आफ्नो नजिकका मानिसहरुलाई समितिमा राखिन्थ्यो । तर मैले त्यस्तो कैहिल्यै गरिँन । ढलको काम गर्दा निकै नै गाह्रो भएको थियो । बाटो साँघुरो भएको कारणले ढल निर्माण गर्दा घर नै भत्किन सक्ने अवस्थाको सिर्जना भएको थियो । चौतर्फी विरोध भएपछि म आफै मैदानमा उत्रिएर सबैलाई मिलाएर बल्लबल्ल ढलको काम सम्पन्न गरेँ ।
त्यसपछि फेरी खानेपानीमा समस्या उत्पन्न भयो । काठमाडौँ उपत्यका खानेपानी लिमिटेड (केयूकेएल) को पाइप ढल निर्माण गर्दा ध्वस्त भयो । फेरि केयूकेएलमै गएर त्यहाँका हाकिमहरुलाई विन्ति विसायौँ । अब यस्तो काम हामीबाट हुँदैन गल्ती भयो भनेर विन्ति बिसायौँ, धेरै अनुरोध गरेपछि उहाँहरु पुन नयाँ पाइपलाइन विस्तार गरिदिन सहमत हुनुभयो । यी सबै कामहरु मैले आफ्नो भोट बढाउन भनेर चुनावकै मुखमा गरेको भने होइन ।
अब आउने चुनावमा तपाईँ अध्यक्षका लागि लड्दै हुनुहुन्छ, एक कार्यकाल अनुभव पनि भयो । अबको चुनावी एजेण्डा केके छन् ?
एक कार्यकाल भन्दा बढी अध्यक्ष हुन नपाउने प्रावधान भएको भए म छोडिदिन्थे । तर, विधानमा एउटा अध्यक्षले दुइ कार्यकालसम्म काम गर्न पाउने भनेर लेखिएपछि मलाई अझै परिषदमा बसेर काम गर्ने इच्छा जागेको हो । पहिलो कार्यकालमा पुरा हुन नसकेका कामहरु दोस्रो कार्यकालमा पुरा गर्नेछु । धेरै छन् छुटफुट कामहरु । ठमेललाई राम्रो हुनु भनेको राष्ट्रलाई राम्रो हुनु हो । ठमेलबाट हुने आयआर्जन राज्यको ढुकुटीमा पनि केही प्रतिशत पुग्छ यसबाट सरकारको राजश्व पनि बढ्छ ।
तपाईँको परिकल्पना के छ ? चुनाव जित्नको लागि केही न केही एजेण्डा त चाहिन्छ नि के छ तपाईँको तयारी ? भोटरहरुलाई के देखाउनुहुन्छ चुनाव जित्नका लागि ? भोटरहरुलाई त्रासमा राख्नुहुन्छ भन्ने आरोप पनि छ नि तपाईँमा ?
मलाई मन नपराउने मानिसहरु पनि छन्, उहाँहरुले मलाई कुन रुपमा हेर्नुहुन्छ त्यो त मलाई थाहा छैन । जो–जोले त्रासको महशुस गर्नुभएको छ उहाँहरुले मलाई गलत रुपमा लिनुभएको छ । मेरो सबैभन्दा प्राथमिकताको विषय भनेको नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० हो । राज्यले ल्याएको उद्देश्यलाई सफल बनाउनु मेरो मुख्य एजेण्डा रहेको छ । त्यसलाई सफल बनाउने आधारहरुको पहिलो नम्बरमा पर्यटकको सुरक्षाको विषय रहेको छ ।
पर्यटकको मुख्य गन्तब्य स्थल नेपाल भएको कारण उनीहरुको सुरक्षा हाम्रो जिम्मेवारी हो । ठमेललाई साइबर्ग सिटी बनाउने मेरो ठुलो सपना समेत हो । थप दुई बर्ष काम गर्न पाएभने साइबर्ग सिटीको सपना समेत पुरा गर्नेछु । साइवर्ग सिटीअन्तर्गत प्रत्येक ५० मिटरको दुरीमा सीसीटिभि क्यामेर जडान गरिने छ । चोक–चोक र हरेक एक्जिटहरुमा सिसिटिभि जडान गरिने छ ।
सीसीटिभीसहित लाइभ वेभक्याम समेत जडान गरिने छ । वेभक्यामको व्यवस्था भएपछि विश्वको जुनसुकै स्थानहरुबाट पनि ठमेललाई हेर्न सकिन्छ, यसबाट ठमेलको प्रचारसमेत सजिलै हुन्छ । वेभक्याम भएपछि ठमेल भित्र गलत गतिविधि संचालनमा पुर्ण रुपमा रोक लगाउन सकिन्छ ।
ठमेल भित्र छिर्ने बित्तिकै गार्डेन अफ ड्रिम नाम गरिएको ठुलो पर्खाल रहेको छ । त्यो ठुलो पर्खालहरुमा नेपालका प्रसिद्ध चिजहरुको पेन्टिङ गर्ने, मोडर्न आर्ट प्रतियोगिताहरु गर्ने लगायत थुप्रै कामहरु गर्न सकिन्छ । त्यसका लागि इच्छा र लगनशील हुन जरुरी रहेको छ ।
त्यस्तै पर्यटकिय स्थल तथा पुरातात्विक महत्वका संरचनाहरुको संरक्षण संवद्र्धनमा मैले विशेष जोड दिने छु । जिर्ण अवस्थामा पुगेका संरचनाहरुको जिर्णोद्धार गर्ने विषयमा सरकारसंग पनि लविङ गर्ने र व्यक्तिगत र संगठनात्मक तरिकाले पनि कसरी सम्भव हुन्छ त्यसरी अगाडी बढ्ने छु ।
‘ठमेलमा आवश्यक सवारी साधनहरुलाई निषेध गरेर परिषद र प्रहरी प्रशासनले हामीलाई असाध्यै दुख दियो’ भनेर एउटा ठुलो समुहले हस्ताक्षर संकलन समेत गरेर निवेदन दर्ता गरेका छन् ।
उनीहरुको असन्तुस्टिको विषयमा तपाईँको धारणा के छ ?
ठमेलभित्र यातायातका साधनहरु प्रवेश निषेध गर्नेवित्तिकै ठुलो संख्याका स्थानियहरुले विरोध गरेका थिए । कि सबै बन्द गर्नुपर्यो कि सबै खुलाउनु पर्यो भन्ने उहाँहरुको माग हो । आगामी दिनहरुमा यसलाई पनि मिलाएर लैजाने छौँ । अमृत मार्ग र ज्याठा दुई ठाउबाट प्रवेश गर्ने गरि संचालन गर्ने प्रयास गर्ने छौँ । पर्याप्त पार्किङको स्थानहरु नभएको कारण पनि ठमेलमा यातायात निषेध गरिएको हो । पार्किङका लागि धेरै ठाउँहरु खोज्यौँ तर सबैतिरबाट अस्वीकृत भए ।
समाजकल्याण परिषदको परिसरमा पार्किङको सम्भावना थियो तर उपराष्ट्रपति नै त्यहाँबाट सर्ने भएपछि त्यता पनि मिलेन । लैनचौरमा प्रयास गरिएको थियो तर त्यहाँ पनि नमिलेपछि त्यसलाई अहिलेका लागि थाति राखेका छौँ । स्काउट रहेको स्थानमा सम्भावन देखिएको छ हामी त्यतातिर पनि लविङ गर्दै छौँ ।
ठमेल क्षेत्रहरुमा ठुलाठुला भवनहरु निर्माण हुन थालेका छन् । विभिन्न कम्प्लेक्स र पाँचतारे होटलहरु निर्माण हुने प्रक्रियामा छन् । ठमेल त्यसै पनि धरापमा छ । भुकम्पीय दृष्टिले हेर्दा ठमेल जोखिममा रहेको कुरा भूगर्वविधहरुले समेत बताएका छन् । सबै होटल र व्यवसायका एक जना कर्मचारीहरुलाई भुकम्प आउँदा अपनाउनपर्ने सावधानहरुका विषयमा तालिमहरु समेत दिने व्यवस्था मिलाउन लागेका छौँ । यसबाट केही जोखिमहरुबाट बाँच्न र बचाउन सकिन्छ ।
ठमेल विकास परिषदमा विभिन्न अनियमितताको कुरा पनि आएको छ नी ? पूर्व अध्यक्ष तेजेन्द्रनाथ श्रेष्ठले ट्राफिक दुरुपयोग देखि म्याप बनाउँदा अनियमितता गरेको समेत खुलाशा भएको छ नी ?
ठमेल विकास परिषद पारदर्शी तरिकाले अगाडी बढेको छ । मेरो कार्यकालमा त्यस्ता कुनै अनियमितता भएको भए सम्बन्धित निकाय छानबीन तथा कारबाही गर्न स्वतन्त्र छ । म भन्दा अघिको कार्यकालमा कसैले बदमासी गरेको कुरा मैले नैतिक जिम्मेवारी लिन मिल्दैन । किन भने यो संस्था हो । संस्थामा अध्यक्ष आउने जाने भइरहन्छ । म सुधार गर्न आएको हुँ । मैले गरेर देखाएको पनि छु । मेरो कार्यकालमा सबै कुरा पारदर्शी छ । कुनै स्वतन्त्र निकायले पनि हेर्नसक्छ ।
अन्त्यमा केही भन्नुहुन्छ ?
कतिपयले ठमेल सरेर लाजिम्पाट पुग्यो भन्छन् तर ठमेल ठमेल नै रहन्छ काहीँ जाँदैन । ठमेलमा गर्नुपर्ने व्यवस्थापनका कामहरु गरिरहेको छु र आगामी दिनहरुमा अझै व्यवस्थित बनाएर लैजाने कोशिस गर्ने छु । ठमेलभित्र चल्ने रिक्साहरुको व्यवस्थापन पनि एउटा पाटो हो । म प्रत्येक छलफलमा रिक्सा चालकहरुलाई बोलाउँछु, उहाँहरुलाई सुझाव दिन्छु, उहाँहरुबाट पनि लिन्छु । उहाँहरुको दायित्वको बारेमा सम्झाउदै अगाडी बढाउने कोशिस गर्छु ।
आफ्नो पेटको लागि फुटपाथमा समेत व्यापार गरिरहेका हुन्छन् । फुटपाथमा व्यापार गर्नु गलत हो तर उनीहरुको जीवनको पनि त प्रश्न उठ्छ, वाध्यतामै परेर त गरेका छन् । व्यापारीले लखेटेर वा पुलिस आएर नाङलो फालिदिएर मात्रै समस्याको समाधान हुन्छ ? मैले ति फुटपाथका व्यापारीहरुलाई समेत राखेर मिटिङ गर्ने गर्दछु । उनीहरुलाई व्यवस्थित भएर हिँड्न समेत आग्रह गर्ने गरेको छु । ‘कुनै होटल, कम्पनी अथवा व्यवसायका लागि काम गछौ भने सो संस्थाको कार्ड बनाउ, युनिफर्म लगाउ’ भनेर व्यवस्थित हुन आग्रह गरेका छौँ । पर्यटक आउने बित्तिकै लुछाचुरी हुने, यतै तान्ने उतै तान्ने, त्यस्तो प्रवृत्ती नदेखाउ भनेर हामीले सबैमा जनचेतना फैल्याएका छौँ ।
समाज परिवर्तन आफैबाट शुरु गर्नुपर्दछ भन्ने मेरो मान्यता छ । सबै कुरामा राज्यको मुख ताकेर बस्न हुँदैन । राज्यले बजेट देला त्यसपछि कामहरु गरौँला भन्ने मानसिकता राख्नुहुँदैन । हुनसक्ने कुराहरु आफैबाट शुरुवात गर्नसके राम्रो हुन्छ ।
