घुस मागेको भन्दै राजीनामा दिने डाक्टर भन्छन्,‘मैले प्रमाण नभई बोलेको छैन’ (अन्तर्वार्ता)

मागेजति ‘घुस दिन नसकेको भन्दै चिकित्सा विज्ञान प्रतिष्ठान वीर अस्पतालका न्युरो सर्जन प्राध्यापक डाक्टर ध्रुवराज अधिकारीले आफ्नो पदबाट राजिनमा दिए ।

उपप्रधानमन्त्री तथा स्वास्थ्य मन्त्री उपेन्द्र यादवलाई सम्बोधन गरेर राजिनामा दिएका उनी राजिनामासँगै एकाएक चर्चामा आए । अवकाश हुन ३ महिना बाँकी रहेको बेला सरुवा गरिएका अधिकारीले आफूलाई वीर अस्पतालमै काज मिलाईदिन आग्रह गरेका थिए । मन्त्रालयले भने कास्की जिल्ला खटाउने निर्णय गरेपछि उनले मन्त्रालयको निर्णय अस्विकार गर्दै राजिनमा पत्र बुझाए । उनको राजिनामा पत्रमा आफूले ‘डेमान्ड अनुसार दिन नसकेको’ उल्लेख गरेका छन् । अधिकारीलाई कसले के मागेको थियो ? दियोपोस्टले डा. अधिकारीसँग छोटो कुराकानी गरेको छ ।

तपाईले मन्त्रीलाई सम्बोधन गरेर राजिनामा लेख्नुभयो , त्यो परिस्थिति कसरी आइपुग्यो ?

मैले २०३३ बाट हेल्थ असिस्टेन्टबाट मेरो क्यारियर सुरु गरेँ । एम्.बी.बी.एस्. , एच्.पी.एस्. गरेँ । पाकिस्तान, श्रीलंका, अमेरिका बंगलादेशबाट पढेर आएँ । सबै गरेर आजसम्म मेरो जीवनको ४२ वर्ष स्वास्थ्य क्षेत्रमा आबद्ध भएर काम गरेको छु । ३० वर्षसम्म त म एम्.बी.बी.एस्. मात्र पास हुने जुन मेडिकल असिस्टेनको पोष्ट हुन्छ त्यसैमा काम गरेँ । म अहिले नवौँ तहमा बढुवा भएको थिएँ । तर आठौँ तहमै कार्यरत छु । बंगलादेशमा एम्.बी.बी.एस्. गरेको डक्टर फस्र्ट क्लास डक्टर हो । नेपालमा त्यो थर्ड क्लास डक्टर हुन्छ । नेपालमा हामी वीर अस्पतालमा न्युरो सर्जन तीन जना थियौँ । गोपालरमण शर्मालाई राजिनमा दिन बाध्य गराइयो । उहाँ राजिनामा दिएर जानुभयो । मेरो अवस्था पनि अवगत नै छ । अहिले अर्को एकजना डाक्टर पनि राजिनामाको लागि तयारी अवस्थामा हुनुहुन्छ ।
यहाँ न्युरो सर्जरीको प्रोफेसर बिना कुनै पनि शिक्षण अस्पतालहरु चल्दैन । हामीकहाँ देशका र बाहिरका धेरै विद्यार्थीहरु हुनुहुन्छ । उहाँहरुको पढाई, थेसिस, परीक्षा सबै कुरा रोकिन्छ । नेपाल मेडिकल काउन्सिलले डक्टर प्रोफेसरको आधारमा यति विद्यार्थी राख्ने भन्ने एउटा सीमा छ । अरु जो कोहिलाई ल्याएर पनि हुनेवाला छैन । यहाँ भएका बाँकी डक्टरहरुलाई राख्नुको साटो उहाँहरुले जसरी भए पनि कमजोर बनाउने धारणा बनाउनु भयो । म बिगत ए वर्षदेखि यही कुरामा बारम्बार भन्दै आएको छु । मलाई न्याम्सले पनि तपाईलाई जसरी भएपनि राख्नुपर्छ भनेर उहाँले मन्त्रालयमा पत्र पनि पठाउनुभयो ।

 

पद्मा अर्याल हुँदा देखिको कुरा हो । उहाँले पनि कुनै सुनुवाई गर्नु भएन । उहाँपछि पनि अहिलेको उपप्रधानमन्त्री जी आउनुभयो तर उहाँबाट पनि आश्वासन प्राप्त भयो तर सुनुवाइ हुने काम भने भएन । जस्ताको तस्तै रह्यो । अनि अब मेरो तीन महिनामा फागुनको अन्तिममा अवकास हुने बेला भएपछि अहिले आएर वीर अस्पतालमा न अर्को व्यक्ति छ न त यहाँ विकल्प नै छ । यतिबेला मलाई सरुवा गर्ने कार्य भयो ।

न्युरो सर्जरी एकदमै जटिल विषय हो । म पोखरा गएर के हुन्छ ? यो एउटाले मात्र गरेर हुँदैन । एउटा टिम नै राम्रो चाहिन्छ । म एकजनालाई मात्र वीर अस्पताल तीन महिनाको लागि पठाएर मैले कुनै ठूलो परिवर्तन ल्याउन सक्दिनँ । वीर अस्पतालमा यति बिरामीको अलपत्र, विद्यार्थीको अलपत्र हुने भयो । यी भएका विद्यार्थीलाई कहाँ स्थापित गर्ने ? अर्को कुरा न्युरो सर्जरी यति स्थापित भएको कुरालाई पूर्णरुपमा तहसनहस पार्नु भनेको मेरो अन्तरआत्माले नदिने कुरा हो । यो ६० वर्षको मान्छेलाई त्यो अपच्य कुरा भयो । कति मात्रै चाकडी गर्ने ? त्यहाँ ११ वटा तह छन् । ११ जना कहिले भेट हुन्छ । कति चाकडी गर्ने ? न गर्न सकिन्छ । जति पटक अनुरोध गर्दा पनि त्यहाँ बिचौलियाहरुको हावी भएकोले मेरो कुराको सुनुवाइ नै भएन । मेरो चाकडी र लेनदेन गर्ने कला वा बानी नभएर मैले बाध्य भएर राजिनामा नै दिएँ ।

तपाईँले भनेको कुरा अलि विरोधावासपूर्ण जस्तो आयो । तपाईँले मागेको जस्तो नपाएर यस्तो गरिएको भन्ने भयो । अलि बुझ्ने गरी भनिदिनुस् न ।

नेसनल मेडिकल कलेजको त्यति ठूलो फाइल त सदर भयो भने डाक्टर साहेबको कुरा त के हो र यसो अलिकति फ्लेक्सिबल भएर काम गरौँ भन्ने कुरा बुझ्नु पर्ने हुन्छ । त्यतिबेला त्यो मान्छे को हो के हो भन्ने कुराको वास्तातिर नै लागिनँ । रिस उठ्यो । यति हुन्छ भन्ने भएको भए सोध्थेँ होला । त्यो कुरा सन्दा नै मलाई इरिटेड भयो । मैले त्यो मान्छेको अनुहार हेर्न चाहिनँ ।

हिजो विज्ञप्ति पनि आयो । हजुरलाई खटाइएको ठाउँमा नजाँदाको दोष यहाँ उपप्रधानमन्त्रीसँग ल्याएर पोख्नुभयो भन्ने आरोप छ नी ?

आरोप प्रत्यारोप त उहाँले वीर अस्पताल काजमा हुन्छ भन्नुभयो । मलाई काजमा भए नि ठिकै छ । पोष्टिङ नै कोहि छैन । न कोहि यहाँबाट फालेर मलाई ल्याउन पर्छ । मलाई ल्याएर हुने केहि पनि थिएन नराम्रो । यो परिवेशमा मलाई नराख्नु भनेको जघन्य अपराध हो ।

तपाईंका अनुसार एक जना राजिनामा दिएर गइसक्नु भयो । अर्को राजिनामाको तयारीमा हुनुहुन्छ । तपाईंले पनि राजिनामा दिएर गएपछि यो भद्रगोल कसले सम्हाल्ने त ?

यो प्रश्न सम्बन्धित निकायलाई सोधौँ । सम्बन्धित निकायले सबै कुरामा विचार गर्नु पर्छ नी । आर्थिक रुपमा त यहाँ भन्दा बाहिर धेरै कमाउन सकिन्छ नी । मलाई मेरो जन्मभूमि भन्दा यहाँ काम धेरै गर्नुछ ।

तपाईंले यति लामो अनुभव स्वास्थ्य क्षेत्रमा विताउनु भएको छ । अवकाश आउने केही महिना बाँकी रहँदा किन तपाईंको सरुवा भयो ?

यो प्रश्न मेरो पनि हो । यहाँ अर्थोपेडिकमा धेरै सर्जन काजमा बस्नु भएको छ । मलाई काजमै दिएपनि हुन्थ्यो । यहाँ पोस्टिङ नै खाली छ । पोस्टिङ मिलाईदिएपनि हुन्थ्यो ।

तपाईंले आठौँ तह भनिरहनु भएको छ सरकारले तपाईंलाई नवौँ तहको भनेर विज्ञप्ति निकालेको छ । कुरो मिलेन नी ?

उहाँहरुले नवौँ तहमा बढुवा गरेको हो । यहाँ म आठौँ तहमै कार्यरत छु । नवौँ तहमा हाजिर हुने व्यवस्था नै बनाइदिनु भएन नी । न्याम्सले तपाईं यहाँ चाहिन्छ भनेर पत्र लेखेको छ । उहाँहरुले यहाँबाट रमाना दिन चाहानुभएको छैन । किन भने यहाँ न्युरो सर्जरी कोल्याप्स हुन्छ । मन्त्रालयलाई त यो विषयमा सरोकार नहोला । मैले आफैले सबै पत्र बनाएर जाने पनि होइन । म जाने वित्तिकै यो तीन महिनामा उत्पातै हुने पनि होइन ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले तपाईलाई एक दिन मात्र पोखरामा गएर हाजिर गरेर आउन गरेको आग्रहलाई पनि अस्वीकार गर्नुभयो भन्छन नि हो ? –हैन यो कस्तो मानसिकता हो ? एक दिन मात्र हाजिर गरेर हुन्छ त ?

मान्छेले मुखले बोलेको कुरा कहिल्यै पुरा भएको छ ? म अहिले भनि भनिदिन्छु – डा. धुव्रराज अधिकारी पोखरा अस्पतालमा हाजिर हुना साथ वीर अस्पतालमा सरुवा गरिएको छ भनेर लेटर दिए म गएर आइदिन्छु । म त्यो क्षति ब्यहोर्न तयार छु । उहाँहरुको एउटा अतिरिक्त चाहना पूरा गराउने हो भने । म त मन्त्रालयको निम्त तहको कर्मचारी हो । हुन त म सचिवसरह नै हो । तर सरकारको कर्मचारी अन्तर्गत त म भारेभुरे नै भए नि ।

स्वास्थ्य सचिवको सरुवा र तपाईले पनि भनेजतिको घुस बुझाउन नसकेको भन्दै राजिनामा दिनुले के संकेत गर्छ ?

– यो यर्थात हो । म व्यक्तिगत रुपमा कसैलाई पनि लान्छना लगाउन चाहन्न । दिए आएपछि भन्छु । जुन जोगी आएपछि कानै चिरेको भन्छन नि । अथवा त्यो कुर्सी नै त्यस्तै हो कि । त्यहाँ पुगेपछि परिवर्तन आउने हो कि ? राजिनामा नै किन रोज्नु भयो त । के अब सुधार गर्ने ठाउँ छैन ? योग्यता र क्षमता अनुसारको कार्य विभाजन गरिदिने हो भने वीर अस्पतालमा काम गर्न सबै खुसी हुन्छन् । अपमान गर्न खोजेर मानिसले काम गर्दैन । हरेक मानिसको लागि सबै भन्दा ठूलो उसको आत्मसम्मान हो । मानिस बाँच्नको लागि त जहाँ गएर पनि बाँच्न सक्छ नि । वीर अस्पतालमा गरिबको सेवा गर्न पाउ । मैले के अपराध गरेको छु ?

मैले अर्थोउपार्जन गर्ने कुर्सी मागेको छु ? म कुनै पोष्टमा कहिले भए न चाहना छ । मलाई पनि अफर आएको थियो । तर मैले टाढैबाट नमस्कार गरे । त्यो प्रवृत्ति रुचाउने मानिस म परिन । त्यसैले गर्दा मलाई यति मन दुखेको छ कि यो डिपाडमेट नै खारेज गर्ने कदम देखियो । मैले त राजिनामा नै दिइसके मलाई त केही फरक पर्दैन । तर सिस्टम देखेर वीर अस्पताललाई धराशायी बनाउने गलत दममप्रति दुःख लागेको छ । वीर अस्पतालबाट बाहिर जाने वित्तिकै मलाई ठूलो अफर पनि आएको छ । म यहाँको भन्दा धेरै पैसा पनि कमाउन सक्छु । मजस्तै गरिब परिवशेबाट आएका , नाङगै खुट्टा आएका धेरै बिरामीहरु हेरेको छु । बाहिर मसँग उपचार गराउन आर्थिक रुपमा निकै गाह्रो छ । गरिबको सेवा गर्न म वीर अस्पताल बसेको हुँ । मेरो जागिरको अवधि तीन मात्र बाँकी छ ।

राजिनामा पत्रमा डिमान्ट पुर्याउन सकिन भन्ने रहस्य खुलाइदिनु न ?

– अहिले मैले राजिनामा दिएपनि स्वीकृत भएको छैन् । म सरकारको एउटा कर्मचारी हो । त्यो समय आउछ । जुन बेला मेरा राजिनामा स्वीकृती हुन्छ । कुकुरले मान्छेलाई टोकेपनि मानिसले कुकुरलाई टोक्नु हुँदैन । म त्यो सार्वजनिक नगर्न बुद्धिमानी ठान्छु । मैले त्यसै बोलेको छैन । नभई बोलेकै छैन् । मसँग त्यो प्रमाण सुरक्षित छ ।

स्वास्थ्य मन्त्रीबाटै आएको हो कि ?

–कुनै पनि तह खुलाउन चाहन्न । पदाधिकारीलाई लान्छना लगाउने मनासाय छैन् । दिन आएपछि भन्छु ।

तपाईले राजिनामा चाही किन स्वास्थ्य मन्त्रीलाई नै बुझाउनुभयो ?

–म मन्त्रालय अन्तर्गतको कर्मचारी हो । मन्त्रालयको हिसाबमा म आठौ तहको कर्मचारी हो । नबौ तहको भर्खर भएको हो । हाम्रो डिलिङ सबै मन्त्रालयबाटै हुन्छ । काम मात्र वीर अस्पतालमा गर्ने हो ।

तपाईले राजिनामा त दिनुभयो । तर राज्यबाट पाउने सेवा सुविधा त्याग गर्ने आँट गर्न सक्नु भएन भन्ने आरोप छ नि ?

– खाइपाई आएको सुविधा किन त्यागनु भएन ? किन मैले सुविधा त्यागे त्यागिन । राजिनामा स्वीकृत भयो भएन भन्ने विषय नै फरक भएन र ? राजिनामा दिएर गएपनि मेरो पेट त छ । मेरो बुबा ९४ बर्षको हुनुहुन्छ । मेरा पनि छोराछोरी छन् । राजिनामा दिएर गएका कति प्रतिशत मानिसहरुले सेवा सुविधा त्यागेका छन । मैले मेरो श्रमको पैसा सरकारले दिने हो । तपाईको राजिनामा मन्त्री र सचिव कसले स्वीकृत गर्ने हो ? –मन्त्री र सचिव मध्ये एक जनाले गर्ने हो ।